PORADA EKSPERTA
Projektowanie oddymiania klatki schodowej a wymogi prawne
Polskie przepisy dotyczące bezpieczeństwa pożarowego stanowią, że w razie wystąpienia pożaru budynek i urządzenia z nim związane powinny zapewniać możliwość ewakuacji ludzi oraz uwzględnić bezpieczeństwo ekip ratowniczych. Jednym z sposobów osiągnięcia tego jest wprowadzenie w polskich przepisach obowiązku stosowania systemów oddymiania na klatce schodowej. Dzięki tym wymogom, w przypadku powstania pożaru, podczas którego występuje znaczne zadymienie, udaje się znacząco zwiększyć bezpieczeństwo osób przebywających w budynkach i zminimalizować straty.
Prawidłowo zaprojektowany i wykonany system oddymiania wykrywa dym w obrębie klatki schodowej, a następnie skutecznie go usuwa. Dzięki automatycznemu uruchamianiu systemu niezwłocznie po wykryciu dymu, klatka schodowa może być bezpiecznie wykorzystywana do ewakuacji osób znajdujących się w budynku.
Skuteczność oraz całkowity koszt zastosowanego systemu w dużej mierze zależy od założeń projektowych. Już na etapie koncepcji projektu architektonicznego należy przemyśleć sposób ewakuacji z obiektu oraz rodzaj zabezpieczeń przeciwpożarowych. Optymalnym dla większości budynków i najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest stosowanie grawitacyjnego systemu oddymiania opartego na klapach dymowych np. takich jak klapy dymowe AWAK P2 + W oraz AWAK PS2 + W. Te wielofunkcyjne klapy dymowe zapewniają, nie tylko podstawową funkcję oddymiania, ale także są źródłem naturalnego światła na klatce schodowej i wentylacji. Mogą dodatkowo pełnić funkcję wyłazu dachowego.
Do prawidłowego i skutecznego działania urządzeń oddymiających potrzebne jest zapewnienie wystarczającej ilości powietrza kompensacyjnego, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie umiejscowienie klatki schodowej. Rozwiązaniem optymalnym jest zaprojektowanie bezpośredniego wyjścia z klatki schodowej na zewnątrz, wówczas do napowietrzania (kompensacji powietrza) służą drzwi zewnętrzne. Gdy nie jest to możliwe, lub z różnych powodów takie rozwiązanie nie może być zastosowane, rozwiązaniem zamiennym jest umiejscowienie klatki schodowej przy elewacji budynku, tak aby było możliwe wykorzystanie do napowietrzania zewnętrznych okien.
W polskiej normie PN-B-02877-4:2001 + Az1:2006 „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania”[1] mamy prostą zależność pomiędzy powierzchnią klapy dymowej a powierzchnią okien lub drzwi napowietrzających. Przyjmuje się, że powierzchnia geometryczna okien lub drzwi będących elementami systemu oddymiania powinna być o 30% większa niż suma powierzchni geometrycznej klap dymowych.
Aby dobrać odpowiednią klapę dymową w pierwszej kolejności należy obliczyć wymaganą powierzchnię czynną oddymiania (Acz) dla danej klatki schodowej. Zgodnie z normą [1] przyjmuje się dla budynków niskich i średniowysokich powierzchnia czynna oddymiania powinna wynosić przynajmniej 5% powierzchni rzutu poziomego klatki schodowej, a w budynkach wysokich nie mniej niż 7,5%. Należy przy tym pamiętać, że powierzchni czynna oddymiania dla budynków niskich i średniowysokich nie może być mniejsza niż 1 m2, a dla budynków wysokich nie mniej niż 1,5 m2. W większości przypadków dla budynków niskich i średniowysokich wystarczy jedna klapa dymowa AWAK P2 + W lub AWAK PS2 + W.
Warto tę zasadę przybliżyć na realnym przykładzie zaprojektowanego obiektu.
Budynek socjalno-biurowy wydzielony od części produkcyjno-magazynowej za pomocą ścian REI 240 stanowiący odrębną strefę pożarową. Budynek został zakwalifikowany do kategorii ZL III. Powierzchnia użytkowa budynku to ok. 202,33 m2. Budynek ma 2 kondygnacje, klatka schodowa znajduje się wewnątrz budynku i została wydzielona ścianami REI 60, powierzchnia klatki schodowej to 25,9 m2 (Aks). Wymagana czynna powierzchnia całkowita klap dymowych Acz
Acz = Aks x 5% = 25,9 x 0,05 = 1,295 m2
Na podstawie wymaganej powierzchni czynnej dobrano klapę dymową typu Awak P2 + W. Jest to klapa dymowa jednoskrzydłowa z napędem elektrycznym 24V (6A). O wymiarach w świetle otworu 100 x 190 cm. Podstawa prosta z blachy stalowej ocynkowanej malowanej na kolor RAL 9010 o wysokości h = 75 cm. Pokrycie NRO KERA Fire Protect ‒ efekt mleczny. Powierzchnia geometryczna Ag = 1,9 m2. Powierzchnia czynna oddymiania Pcz = 1,387 m2.
Pcz = 1,387 > Acz = 1,295 m2 – warunek spełniony
Minimalna wielkość otworu powierzchni napowietrzania Akomp jest określana w oparciu o dobraną klapę dymową. Należy pamiętać, że powierzchnię geometryczną otworów napowietrzających należy przyjmować w świetle otworu, wyłączając wchodzącą w światło otworu elementy – np. ramę skrzydła okna.
Akomp ≧ 1,3 x 1,9 m2 = 2,47 m2
W danym obiekcie do napowietrzania przyjęto dwa okna zewnętrzne o wymiarach w świetle otworu: 0,722 m x 1,932 m, o powierzchni geometrycznej An wynoszącej 2 x 1,394 ≈ 2,789 m2
An = 2,789 m2 > A komp_geom = 2,47 m2 – warunek spełniony
Podsumowując, oddymianie będzie realizowane poprzez klapę dymową AWAK P2 +W zamontowaną w dachu nad klatką schodową. Napowietrzanie w celu kompensacji usuwanego dymu odbędzie się przez okna zlokalizowane na najniższej kondygnacji budynku. System uruchomi się w przypadku wykrycia zadymienia na klatce schodowej przez czujki dymowe. Czujki dymowe zostaną rozmieszczone na każdej kondygnacji klatki schodowej. Sygnał o detekcji zostanie przesłany do centrali oddymiania, następnie otwarta zostanie klapa dymowa oraz okna napowietrzające. Na każdej kondygnacji oprócz czujek dymu będą zam
